Μουσική Αρχαίας Τραγωδίας
Σήμερα γνωρίζουμε πολύ καλά, πως το αρχαίο δράμα συνοδεύονταν από μουσική και είναι βέβαια εκείνο το μέρος που σήμερα το αποκαλούμε χορικό[1].
Μα από αυτό το μέρος –το μουσικό- δεν έχει απομείνει σήμερα τίποτα! Κάθε φορά λοιπόν που πηγαίνω στην Επίδαυρο ή σε οποιοδήποτε άλλο μέρος όπου ανεβαίνει αρχαίο δράμα, αισθάνομαι μια έντονη περιέργεια πάντα για την κάλυψη του μουσικού του μέρους. Ποιος άραγε θα μπορούσε να ορθώσει το ανάστημά του και να γράψει μουσική για να καλύψει έναν Σοφοκλή; Για να φθάσεις κάπου, θα πρέπει τουλάχιστον να έχεις μια αρχή, ένα ξεκίνημα. Στην περίπτωση αυτή όμως ούτε αρχή, ούτε ξεκίνημα υπάρχει παρά μόνο ιστορικές αναφορές και συμπεράσματα από μνημεία που διασώθηκαν, πως η μουσική των αρχαίων ήταν απλή, μονόφωνη, όπως γνωρίζουμε και κάποια από τα μουσικά τους όργανα όπως ο αυλός (ή δίαυλος) και η άρπα. Έτσι με αυτά τα στοιχεία και μόνο, κάποιοι προσπάθησαν αλλά και μέχρι σήμερα προσπαθούν να γράψουν ανάλογη μουσική. Βέβαια όλες οι προσπάθειες είναι καταδικασμένες να ξεκινούν πάντα με την φράση «Έτσι θα ήταν η μουσική που συνόδευε εκείνο το έργο…», δηλαδή με μια υπόθεση!
Και κάθε φορά το ερώτημα που κυριαρχεί είναι, αν η μουσική μιας τραγωδίας είναι συνεπεία έμπνευσης του σύγχρονου καλλιτέχνη ή κατόπιν μελέτης της αρχαίας μουσικής;
Μια επιτυχημένη μουσική γραφή ήταν του μεγάλου Έλληνα μουσουργού Δημήτρη Μητρόπουλου. Κι αυτό συνέβη κατά πως λένε καθώς δεν προσπάθησε να «μιμηθεί» την μουσική των αρχαίων αλλά έγραψε δικής του έμπνευσης, ακολουθώντας την κάθε τραγωδία κατά λέξη και χρησιμοποιώντας μια ορχήστρα αποτελούμενη κυρίως από κρουστά και από χάλκινα πνευστά. Δηλαδή μια ορχήστρα που δεν συμφωνεί τεχνικά με τις μέχρι τώρα αντιλήψεις όπως έχουν διαμορφωθεί από τα ιστορικά μνημεία.
Και αυτό μου φαίνεται το πλέον σωστό. Δηλαδή αφού δεν υπάρχουν στοιχεία για αυθεντική αναπαραγωγή της αρχαίας μουσικής, ο Μητρόπουλος έκανε το αυτονόητο, δηλαδή έφτιαξε μουσική αρχαίου δράματος βυθιζόμενος ο ίδιος στην τραγικότητα για παράδειγμα μιας «Ηλέκτρας». Σε μια από τις πιο πετυχημένες μουσικά εκδοχές ήταν αυτή που παρουσίασε ο Μητρόπουλος τον Οκτώβριο του 1936, όταν το κλάμα (θρήνος) της Ηλέκτρας[2] αποδόθηκε τέλεια με την μελωδία βιολιών! Κάτι ανάλογο επιχειρήθηκε εξίσου πετυχημένα και στην κινηματογραφική της μεταφορά το 1962 σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.
Βέβαια η μελέτη της μουσικής ένδυσης των αρχαίων τραγωδιών που έχει απασχολήσει ιστορικούς μελετητές αλλά και τους πλέον διάσημους μουσουργούς όλου του κόσμου, δεν θα μπορούσε να επιλυθεί μέσα σε ένα άρθρο μουσικής παιδείας. Ωστόσο νομίζω ότι μέχρι η ιστορική έρευνα να μας δώσει νέα στοιχεία περί της μουσικής των αρχαίων, κάθε φορά που θα πηγαίνουμε να παρακολουθήσουμε παράσταση αρχαίου θεάτρου, πάντα θα μας διακατέχει έντονα, η περιέργεια για τη μουσική της…
Επικοινωνήστε με το Ωδείο Όπερα Αθηνών στο τηλέφωνο 210 8678239 ή συμπληρώστε την παρακάτω φόρμα και θα σας καλέσουμε για να συζητήσουμε οποιαδήποτε πληροφορία χρειάζεστε