H μηχανική μουσική και τα αποτελέσματα αυτής
Σήμερα όσο ποτέ άλλοτε, η μουσική αναπαράγεται από εκατοντάδες διαφορετικά μέσα. Μερικά χρόνια πριν, ήταν που οι άνθρωποι ανακάλυψαν ότι η αναπαραγωγή της ήταν εύκολη από τις μηχανές και τρανή απόδειξη ήταν το γραμμόφωνο, τα πρώτα ραδιόφωνα, ο ομιλών κινηματογράφος. Ακόμα νωρίτερα, είχε εφευρεθεί και το μηχανικό πιάνο. Τότε ήταν που εισήχθη και ο όρος «Μηχανική Μουσική». Σήμερα αν και ο όρος αυτός δεν υφίσταται πλέον, τηλεοράσεις, δίσκοι, υπολογιστές, στερεοφωνικά, μεταφερόμενα ηχοσυστήματα, ραδιόφωνα, mp3 players, κινητά τηλέφωνα, cds, dvds και άλλα μέσα κυρίως ηλεκτρονικά αναπαράγουν καθημερινά εκατομμύρια μουσικά έργα!
Και κατά πως δείχνουν τα πράγματα, η λίστα αυτή διαρκώς θα μεγαλώνει. Το ερώτημα βεβαίως που τίθεται είναι αν όλα αυτά έχουν βοηθήσει στην ανάπτυξη της μουσικής.
Αν μεταφερθούμε στα παλαιότερα χρόνια θα δούμε ότι οι μουσικοί έπαιζαν με αντάλλαγμα την φιλοξενία κάποιων ευγενών ή πλουσίων αντί της καθημερινής τους τροφοδοσίας που κι αυτή γίνονταν μαζί με τους υπηρέτες στην τραπεζαρία προσωπικού, θεωρώντας τον εαυτό τους ευτυχή που την είχαν εξασφαλίσει. Από την εποχή εκείνη περάσαμε λίγο αργότερα στην εποχή όπου οι μουσουργοί αμείβονταν τόσο, που η συντήρηση μιας συμφωνικής κόστιζε μια περιουσία. Έτσι η μηχανική μουσική αρχικώς έδωσε την λύση στο πρόβλημα του υψηλού κόστους.
Όμως στο μεταξύ οι ακροατές συνήθισαν αν ακούνε μια αόρατη ορχήστρα! Το κοινό εκπαιδεύθηκε να ακούει μια ορχήστρα που δεν βλέπει. Αν κάνουμε μια στατιστική σήμερα θα διαπιστώσουμε ότι ένας στους πενήντα μόνο έχει παρακολουθήσει μια συμφωνική ορχήστρα από κοντά. Όσοι από αυτούς έχουν ζήσει αυτή την εμπειρία της παρακολούθησης μιας ζωντανής συναυλίας, γνωρίζουν πολύ καλά, πως δεν έχει καμία σχέση με την «κονσερβοποιημένη» μουσική. Αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά και οι μουσικές εταιρίες, για αυτό και παλαιότερα προσπάθησαν να ξεπεράσουν αυτό το μειονέκτημα, ηχογραφώντας την μουσική από ζωντανές συναυλίες, κοντσέρτα και συμφωνικές. Ωστόσο τα συναισθήματα που προκαλούνται από μια ζωντανή ορχήστρα που παίζει μπροστά σου και πάλι δεν συγκρίνονται με τις ηχογραφημένες φωνές ενθουσιασμού που ακούγονται από το μηχανικό μέσο. Κι αυτό γιατί οι ακροατές της συναυλίας εκτός από νότες, είναι και αποδέκτες των αισθημάτων που αυτές μεταφέρουν. Γεγονός που φυσικά δεν μπορεί να συμβεί στην ηχογράφηση. Το πάθος του πιανίστα, η αγωνία του σολίστα του βιολιού ή του τσέλου για παράδειγμα δεν μπορεί να ηχογραφηθεί. Αυτό που ακούμε από το ραδιόφωνο του αυτοκινήτου μας είναι απλώς νότες, που από μόνες τους πολύ δύσκολα εκφράζουν το συναίσθημα εκείνο για το οποίο δημιουργήθηκαν.
Αποτέλεσμα των μηχανικών μέσων σήμερα είναι η δημιουργία μουσικής άνευ εκφραστικότητας, άνευ αισθημάτων! Οι φιλόμουσοι σήμερα και ακόμα περισσότερο στο μέλλον δεν θα ακούνε μεγάλους βιρτουόζους, θα ακούνε μόνο μουσική. Οι μεγάλοι μαέστροι με τις συμφωνικές τους θα υπάρχουν σε ελάχιστα μόνο κράτη (εκεί που η μουσική παιδεία πάντα ήταν ανεπτυγμένη). Στον υπόλοιπο κόσμο, θα κυριαρχεί η άποψη ότι εάν απαιτηθεί ακρόαση, αυτή θα μπορεί να γίνει από τον υπολογιστή! Σήμερα ποιος δεν γνωρίζει γνωστές διευθύνσεις στο διαδίκτυο που πληκτρολογώντας της, μπορείς να ακούσεις όποιο μουσικό έργο επιθυμείς;
Αυτά που για εμάς σήμερα αποτελούν σκέψεις, έχουν απασχολήσει σοβαρά τα προηγμένα μουσικά κράτη στον τομέα της ποιοτικής μουσικής. Το 1930 δημοσιεύθηκε μια μελέτη στα γερμανικά που έλεγε τα εξής προφητικά: «Η εξέλιξη της μηχανικής μουσικής θα μας οδηγήσει, να επιλέγουμε έναν αριθμό, όπως επιλέγουμε τα νούμερα στο τηλέφωνο, δια να ακούσουμε μια συμφωνική συναυλία. Σαν τον κατάλογο του τηλεφώνου, θα υπάρχουν οι αριθμοί κάθε συμφωνίας, κάθε όπερας, κάθε σονάτας. Είναι πολύ πιθανό, μέχρι το 1955 να έχει υλοποιηθεί αυτό σε πράξη!».
Όταν η μουσική όμως παράγεται με πληκτρολόγηση στο διαδίκτυο ή με επιλογή του τηλεκοντρόλ στην τηλεόραση, αυτό σημαίνει ότι ελάχιστοι (γνώστες συνήθως) θα μεταβούν σε μια συναυλία ή σε κάποιο μουσικό θέατρο ή σε μια οπερέτα. Οι συμφωνικές ορχήστρες, οι βιρτουόζοι, μαέστροι, οι σολίστες, θα συνεχίζουν να υπάρχουν, μόνο με παράλληλη ανάπτυξη της μουσικής παιδείας. Και η κυριότερη μουσική παιδεία, είναι να ακούσουμε τον ήχο ενός βιολιού από κοντά!
Επικοινωνήστε με το Ωδείο Όπερα Αθηνών στο τηλέφωνο 210 8678239 ή συμπληρώστε την παρακάτω φόρμα και θα σας καλέσουμε για να συζητήσουμε οποιαδήποτε πληροφορία χρειάζεστε